Климатските промени веќе не се само тема од научни извештаи или далечни вести. Тие стануваат дел од нашето секојдневие, видливи преку екстремни временски непогоди, покачување на нивото на морето и губење на биодиверзитетот. Оваа глобална криза длабоко влијае на емоционалното здравје на луѓето ширум светот, создавајќи нов психолошки феномен познат како климатска анксозност.
Климатската анксозност (или еколошка анксозност) се однесува на стравот, загриженоста и неизвесноста поврзани со актуелните и идните последици од климатските промени. Овој чувство на немоќ пред огромниот проблем, како и стравот од несигурна иднина, може да предизвика стрес, депресија и дури и чувство на парализа во делувањето. Иако климатската анксозност може да погоди секого, младите луѓе и оние кои живеат во области најпогодени од климатските катастрофи се особено ранливи.
Според психолозите, важно е сериозно да се сфатат овие емоционални реакции како легитимен одговор на реална закана. Глобалната студија на The Lancet од 2021 година покажува дека дури 84% од младите (возраст 16-25 години) чувствувале емоции како тага, бес и беспомошност, додека 59% биле изразито загрижени за климатските промени. Во САД, студијата PNAS открива дека 20% од младите (возраст 16-24 години) се загрижени дали ќе можат да имаат деца поради климатската криза.
Покрај тоа, 63% од возрасните во САД изразуваат загриженост за климатските промени, а загриженоста е особено висока во обалските и метрополитанските региони. Студиите покажуваат дека жените почесто изразуваат климатска анксозност од мажите, а оваа појава е значајна и кај домородните популации, поради нивната посилна поврзаност со природното окружување.
Како да се справите со климатската анксозност? Прво, важно е да се информирате преку доверливи извори, но истовремено да избегнувате прекумерна изложеност на негативни вести кои можат да го зголемат чувството на беспомошност. Второ, активизмот и ангажманот можат да имаат двојно дејство – и да го влошат психичкото здравје, но и да поттикнат проеколошко однесување и социјален активизам. Вклучувањето во локални или глобални иницијативи за заштита на животната средина може да донесе чувство на цел и контрола.
Трето, менталното здравје треба да биде приоритет. Практикувањето техники за опуштање, како што се медитација, длабоко дишење и вежби за свесност, помагаат во управувањето со стресот. Четврто, поддршката од заедницата е од голема важност. Разговорот со семејството, пријателите или професионалците може да помогне во споделувањето на чувствата и наоѓањето заеднички решенија.
И на крај, фокусирајте се на лични промени. Иако климатските проблеми се глобални, мали промени во секојдневниот живот, како што се намалување на отпадот, користење на јавен превоз и заштеда на енергија, можат да дадат чувство на активен придонес. Стручњаците за ментално здравје развиваат нови пристапи и терапии за справување со климатската анксозност, бидејќи признавањето и разбирањето на климатските стравови помагаат во нивното надминување.
Важно е да се промовира оптимизам и надеж преку прикажување позитивни примери и решенија во борбата за зачувување на планетата. Климатската анксозност е реален и растечки феномен кој одразува длабоката поврзаност на луѓето со природата и загриженоста за опстанокот. Соочувањето со овој вид стрес бара колективен напор – од лични промени до социјални акции и поддршка на менталното здравје. Само преку свесен пристап можеме да ја сочуваме не само планетата, туку и нашето емоционално благосостојба.
