Пишува Тодор ПЕТРОВ
Како и порано, така и сега. Топ тема во јавноста е неговото височество системот… Впрочем, отсекогаш и бил. Штом ќе ни се случи некоја национална трагедија или хаварија, вината ја бараме во системот! Системот е дежурната тема. Веднаш следи заклучокот: За се’, виновен е системот! Системот не’ убива, системот не’ деформира, системот е причина за невработеноста, системот е виновен за сиромаштијата, поради системот емигрираме… Македонците, по род и државјанство, каде и да се во светот, се домаќини, почитувани и богати, само дома се недомаќини, непочитувани и сиромашни. Повторно, заклучокот: Системот луѓето овде ги деформира. Па, има ли раат од тој систем? За жал, и покрај се’ и после се’, да не заборавиме дека системот не е баба рога која ја нема. Системот сме ние, живите луѓе! Ама кога човек не сака да се погледне во огледало, секогаш другиот е виновен, виновен е системот! Така е најлесно.
Патем, какви закони и да има, Господ да ни ги пишува, ако ѓубрето од дома го фрламе на улица или в река, по пат или в планина, плукаме каде што ќе стигнеме, пикавци од цигари насекаде гасиме, спасот не е во системот, системот не ни е виновен, системот е само изговор, виновни сме самите ние! Затоа, кога сме неспособни да се менуваме и смениме, вината да не ја бараме во системот, или во другите.
И како правило, револуциите против системот најчесто не финишираат со борба за негова промена, туку за смена на власта. Да не се тешиме со: Каков народ таква власт. Народот го “менува“ системот, се’ додека демократијата како владеење на народот не прерасне во анархија.
Впрочем, светот не страда од злото на лошите, туку од молкот на добрите. А, кога лошите ќе надвладеат во системот, страда народот. Во историјата, секоја анархија се надминувала со диктатура најчесто воена хунта, за повторно после промена на власта или системот да “се врати“ демократијата. Анархијата е рака под рака со башибозукот.
Да се потсетиме на Пабло Емилио Ескобар Гавирија (1949-1993) колумбискиот наркобос, кој во 1989 година со имот од 25 милијарди долари на седмо место на најбогатите во светот, наместо да ги плаќа партиите за да му вршат услуги во власта, решава и си формира партија, стана дел од власта…
Со изборите се навикнавме, наместо од две добра да го бираме поголемото, од две зла гласаме за помалото.
Крајно, шарените или обоените револуции за борба против системот, секогаш ќе не’ потсетуваат на сатиричниот роман “Дон Кихот” од шпанскиот писател Мигел де Сервантес: За досетливиот благородник Дон Кихот од Ла Манча од 1605 година и досетливиот витез Дон Кихот од Ла Манча од 1615 година. Во сатиричниот роман “Дон Кихот”, Мигел де Сервантес ги исмејува лажните витешки романи кои се далеку од вистината. Дон Кихот со коњот и неговиот придружник Санчо Панса во борбата со ветерниците како замислени непријатели, за жал, не’ потсетуваат и на нашата борба со системот…
Тоа не значи дека, без систем – одговорноста не постои, демек сите сме виновни и никој не е одговорен. Не! Одговорноста има име и презиме, виновни не се сите, туку тој што ќе згреши, тој што ќе го стори делото!
По Устав, Македонија е суверена и самостојна држава, чиј суверенитет е неделив, неотуѓив и непренослив, произлегува од граѓаните и ним припаѓа, а тие власта ја остваруваат преку демократски избрани претставници и по пат на референдум. Како и секоја парламентарна демократија.
Основа на политичкиот систем преку кој се остварува власта се политичките партии. Проблемот е што кај нас нема закон за работа на политичките партии, туку закон за нивна регистрација. Поради тоа, каква демократија владее во партиите, таква демократија ќе има и во државата, откако партиите ќе ја освојат власта. За жал, отсуството на демократија во партиите, придонесе тие да се институционализираат во злосторнички здруженија во сојуз со подземјето и нарко-мафијата. Политичките партии функционираат како трговски друштва од едно лице, превртени пирамиди: Лидерот ги избира претседателите на месните и општинските ограноци, а тие го избираат лидерот, како сврзани садови. Токму така ќе функционира и јавната и државната администрација откако партиската кадровска номенклатура ќе ја запоседне власта по добивањето на мандатот. Потоа, лидерот избира од чистачка до членови на кабинетот во Владата. Тоа сите го знаат, тоа е јавна тајна. Политичките партии практично треба да бидат инкубатори за демократијата во државата. На членовите на партиите им е потребна едукација за функционирањето на демократијата и политичкиот систем поради кои постојат. Бидејќи, како ќе ја практикуваат демократијата во партијата, така ќе ја репродуцираат и во институциите откога ќе ја освојат власта. Ама тогаш нема унапредување по мерит системот на заслуги и резултати, туку по “лојалност” кон лидерот на партијата, бидејќи се’ зависи од него.
Редот и поредокот се создава со закон, домашно воспитание и јавно образование. Ако партиските инсталции не ги почитуваат законите, колку тие и да се најдобри во светот, редот и поредокот ќе бидат само фикција и илузија, партиските и роднинските врски ќе решаваат. Тогаш не барајте ги корупцијата и криминалот на улица, тие во власта седат!
И никогаш да не заборавиме дека, во образованието се врши простата и проширената репродукција на политичкиот систем. Како ќе ги подготвиме младите во образованието, така ќе ги репродуцираат односите и во општеството по матурирањето и дипломирањето. Деформирано образование продуцира деформирани личности, кои подоцна го деформираат општеството во целина. Тука нема спас, освен да чекаме нешто од надвор да се случи, за мочуриштето да заталаса, инаку ќе не угуши смрадот.
Зошто системот ни колабира? Затоа што исти луѓе не можат да бидат авангарда и на комунизмот и на капитализмот. За брза и ефективна трансформација на системот, после дисолуцијата на поранешна СФР Југославија, Македонија требаше да изгласа забрана: Сите кои биле избрани и именувани носители на јавни функции во последните 15 години пред дисолуцијата на поранешна СФР Југославија, да не може да бидат носители на јавни функции во наредните 15 години. За жал, најголемите комунисти, станаа најголеми капиталисти, со узурпацијата на власта легализираа “трансформација” на општествениот капитал односно си го приватизираа и го оставија опшеството во агонија цели 30 години, создадоа армија на невработени, сиромашни и емигранти од Македонија. За тоа, воопшто не одговараа. Дополнително ги распродадоа и наплатија промената на името на државата Македонија и идентитетот на Македонскиот народ, што претставува преседан во светската историја на народите и државите. Наметнаа една заблуда во јавноста: Ако сите околу нас имаат проблем со нас, проблемот не е кај нив, проблемот е во нас! И, “бидејќи во Македонија нема само Македонци, ништо не треба да биде македонско!” Ја прифатија забраната на придавката од именката Македонија.
Се’ додека на разбереме дека системот сме ние, после “долу царот” секогаш ќе биде “да живее царот”!
Колумната е личен став на авторот.
